บนพื้นฐานการบริหารแบบประชาธิปไตย ใช้หลักการแบ่งแยกอำนาจเป็น 3ฝ่าย คือ ฝ่ายบริหาร ฝ่ายสภานิติบัญญัติ และฝ่ายตุลาการ การบริหารงานระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายบริหารคือการถ่วงดุลอำนาจซึ่งกันและกัน โดยที่สภาผู้แทนราษฎรสามารถตรวจสอบการบริหารงานของรัฐบาลด้วยการควบคุมการใช้งบประมาณ โหวตคว่ำกฎหมายสำคัญของรัฐบาลการตั้งกระทู้ถามไปจนถึงการอภิปรายไม่ไว้วางใจ ส่วนรัฐบาลก็มีเครื่องมือตอบโต้ฝ่ายสภาผู้แทนราษฎรคือการยุบสภา เมื่อไม่สามารถแก้ไขปัญหาความขัดแย้งระหว่างกัน

 

 

วัตถุประสงค์หลักที่สําคัญของการยุบสภามี 2 ประการคือ

ประการแรก เป็นการถ่วงดุลหรือควบคุมฝ่ายนิติบัญญัติโดยฝ่ายบริหาร

ประการที่สอง เป็นการนำเสนอข้อขัดแย้งต่อประชาชน เพื่อให้ประชาชนตัดสินว่าจะแก้ปัญหาตามแนวทางใดโดยแสดงออกผ่านการใช้สิทธิเลือกต้ัง

 

แม้ภายหลังจะมีการเพิ่มสาเหตุที่มีการยุบสภาไว้ประมาณ 9 กรณี ได้แก่

1)ความขัดแย้งเกิดขึ้นระหว่างฝ่ายบริหารคือรัฐบาลกับฝ่ายนิติบัญญัติคือรัฐสภา

2) ความขัดแย้งระหว่างวุฒิ

สภากับสภาผู้แทนราษฎรในการพิจารณากฎหมายสําคัญ

3) การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญใหม่ และยังไม่แน่ใจว่าประชาชนจะเห็นด้วยกับฝ่ายที่ขอแก้ไขหรือไม่

4) ต้องการเร่งการเลือกต้ังให้เร็วขึ้น

5) ต้องการให้มีการเลือกตั้งในขณะที่ฝ่ายบริหารหรือพรรคที่เป็นรัฐบาลกําลังได้รับ ความนิยมจากประชาชน

6) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกําลังจะเข้าชื่อเสนอญัตติขออภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี

7) เกิดปัญหารัฐบาลที่จัดตั้งมีลักษณะเป็นรัฐบาลผสม นายกรัฐมนตรีไม่อาจควบคุมการทํางานของพรรคร่วมรัฐบาลได้

8)เกิดปัญหาในการบริหารประเทศอย่างร้ายแรงจนสภาไม่อาจทํางานต่อไปได้

9) ประชาชนส่วนใหญ่เรียกร้องให้มีการยุบสภา เพราะต้องการให้มีการเลือกตั้งทั่วไป

 

ช่วงนี้สังคมกำลังจับตาดูว่า นายกฯจะประกาศยุบสภาวันไหนและดูเหมือนจะมีข่าวว่านายกฯ อาจจะประกาศยุบสภาในวันที่20 มีนาคม ทั้งๆที่สภาจะครบกำหนดในวันที่23 มีนาคม 2566 โดยที่กกต.ได้กำหนดวันเลือกตั้งทั่วไปว่าจะเป็นวันที่7 พฤษภาคม ถ้าวันพรุ่งนี้นายกฯ ประกาศยุบสภาจริง ก็ต้องถือว่าการยุบสภาในครั้งนี้ไม่ได้อยู่ใน 9 กรณีของสาเหตุการยุบสภาที่ผ่านมา

 

แต่สาเหตุการยุบสภาในครั้งนี้น่าจะเป็นการเอื้อประโยชน์ให้พรรคการเมืองเกิดใหม่ของนายกฯ ใช่หรือไม่ ที่จะมีเวลาหาคนมาสมัคร สมาชิกพรรคภายใน 30 วัน แทนที่ต้องเป็นสมาชิกพรรค 90 วันถ้ารัฐสภาสิ้นสุดตามวาระ ตามบทบัญญัติรธน.มาตรา97(3)

 

การยุบสภาก่อนสภาหมดวาระเพียงไม่กี่วัน โดยไม่เข้าเกณฑ์9เงื่อนไขดังกล่าว ถือเป็นกรณีที่ไม่ชอบมาพากล แต่ผลได้คือการมีเวลาในการเจรจาหาคนมาเข้าพรรค ดังที่มีคำกล่าวว่า “ตกปลาในบ่อคนอื่น” เพื่อมาสมัครเป็นสมาชิกพรรคของตนได้ภายใน 30 วัน อย่างน้อยก็หวังว่าจะได้ ส.ส ในจำนวนที่พอจะเสนอท่านนายกฯ เป็นคู่ชิงนายกฯรอบใหม่ ใช่หรือไม่ หากไม่ทำเช่นนี้ ปล่อยให้สภาหมดวาระตามปกติ วันที่เลือกตั้งทั่วไปตามที่กกต.กำหนดไว้คือวันที่7 พฤษภาคม 2566 ดังนั้นผู้ที่จะสมัครเป็นสมาชิกพรรคต้องสมัครเป็นสมาชิกภายในวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2566 ซึ่งพรรคเกิดใหม่ของท่านนายกฯน่าจะไม่สามารถหาคนมาสมัครเป็นสมาชิกพรรคได้ทันเวลา จึงต้องใช้การยุบสภา เพื่อเอื้อประโยชน์ในกรณีนี้ ใช่หรือไม่

 

การบิดเบือนธรรมเนียมปฏิบัติของยุบสภาที่เป็นการถ่วงดุลอำนาจระหว่างฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัตินั้น มาเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กับพรรคการเมืองเกิดใหม่บางพรรคนั้น เป็นการกระทำที่มีความซื่อตรงหรือไม่ เป็นการทุจริตเชิงอำนาจหรือไม่

 

หลักการประชาธิปไตยคือการแยกอำนาจและการถ่วงดุลอำนาจทั้ง3ฝ่าย หลักการดังกล่าวกลับบิดเบี้ยวเมื่อเจอศรีธนญชัยทางการเมืองแบบไทยๆ

รสนา โตสิตระกูล

13 มีนาคม 2566